15 Mart 2025 tarih 32842 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14 Mart 2025 tarih 9595 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile; “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar”ın yürürlüğe konulmasına karar verilmiş olup, söz konusu kararda aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır. Değişikliklere ilişkin özet bilgilere başlıklar halinde yer verilmiştir.

- Çekili Kıymetli Maden” ve “Rafineri” tanımları 32 sayılı Karar’ın Tanımlar maddesine eklenmiştir.

- Türkiye’de yerleşik gerçek kişilere (Ticaretini yapanlar hariç) çekili kıymetli madenlerin (kesme altın vb.) satışı yasaklandı.

- Bakanlığın iznine tabi yurt dışına çıkarılacak Türk Lirası tutarının limiti 25.000 TL’den 185.000 TL’ye çıkarıldı.

- Bankalara yurt içinde standart işlenmemiş kıymetli madenler ile basılı kıymetli madenlerin alım satımı yapma yetkisi verildi.

- Türkiye’de yerleşik kişilerin bankalardan işlenmemiş veya basılı kıymetli maden alıp satmalarına imkan verildi.

- Yurt içinde alınıp satılabilecek çekili kıymetli madenlerin nitelikleri ile yurt içinde alım satımına ilişkin usul, esas ve istisnaları belirlemeye ve gerekli göreceği tedbirleri almaya Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. 

- Bedel transferinin bankalardan yapılması kaydıyla yurt dışından vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçların alım satımı Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş bankalar tarafından da yapılabilmesi sağlandı. Değişiklik öncesinde sadece aracı kurumlar vasıtasıyla yapılabiliyordu.

- Türkiye’de yerleşik kişilerin tamamen kendi inisiyatifleri doğrultusunda, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlar ile yaptıkları türev işlemlerin bankalar ve aracı kurumlar vasıtasıyla yapılması zorunlu olmamakla birlikte, söz konusu işlemlere ilişkin bedel transferlerinin bankalar aracılığıyla yapılması zorunlu hale getirildi.

- Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt içinden temin edilen döviz veya kıymetli maden cinsinden kredilerin teminatı olarak, kredi kullananların Türkiye’de yerleşik grup şirketleri veya paylarına doğrudan sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortakları tarafından, bu krediler için Türkiye’de yerleşik banka ve finansal kurumları muhatap döviz veya kıymetli maden cinsinden garanti ve kefalet verilmesi serbest hale getirildi.

- Altın dışında kalan kıymetli madenler için de depo hesabı açılabilecek. Değişiklik öncesinde kıymetli maden yerine sadece altın depo hesapları açılabiliyordu.

- Muhatap döviz veya kıymetli maden cinsinden garanti ve kefalet verilmesi serbest hale getirildi.

- 17 Mart 2025 tarihinden geçerli olmak üzere, kıymetli maden depo hesaplarında fiziki teslimat olmaksızın yapılan alım satım işlemlerinin kambiyo işlemi sayılmasına yönelik değişiklik yapıldı. 

• 1- “Çekili Kıymetli Maden” ve “Rafineri” Tanımları 32 Sayılı Karar’ın Tanımlar Maddesine Eklenmiştir:

32 Sayılı Karar’ın “Tamınlar “ Başlıklı 2. Maddesinin (j) Bendine Aşağıdaki (xv) Alt Bendi Eklenmiştir:

“xv)-Çekili Kıymetli Maden: Kıymetli madenin çekilip ince bir şerit haline getirilerek veya şeridin çeşitli çekil ve ağırlıklarda kesilmesi suretiyle oluşturulan herhangi bir saflık ayarını haiz kıymetli madenleri”

Sayılı Karar’ın “Tamınlar “ Başlıklı 2. Maddesine Aşağıdaki (bb) Bendine Eklenmiştir:

“Rafineri: Bakanlıkça ilgili mevzuat çerçevesinde kıymetli maden rafinaj faaliyetinde bulunmak üzere faaliyet izni verilen tüzel kişileri,”

• 2- Bakanlığın İznine Tabi Yurt Dışına Çıkarılacak Türk Lirası Tutarının Limiti 25.000 TL’den 185.000 TL’ye Çıkarıldı:

32 Sayılı Karar’ın 3. Maddenin (d) bendinde yer alan ve Bakanlığın iznine tabi yurt dışına çıkarılabilecek Türk Lirası tutarı 25.000 TL’den, 185.000 TL’ye çıkarıldı. Buna göre 15/3/2025 tarihinden itibaren uygulanmak üzere 185.000 TL’yi aşan Türk Lirasının yurt dışına çıkarılmadan önce Bakanlığın izin ve belirlediği usul ve esaslara tabi olacaktır.

• 3- 32 Sayılı Karar’ın “Dövize İlişkin İşlemler” Başlıklı 6’ıncı Maddesinin 7-8 ve 9’uncu Fıkraları Aşağıdaki Şekilde Değiştirilmiştir:

(Değişmeden Önceki Metin) (7) Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş aracı kuruluşlarca, dövize ve kıymetli madene dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil sermaye piyasası mevzuatına göre düzenlenmiş her türlü türev araçların alım satımı, Sermaye Piyasası mevzuatı çerçevesinde teşkilatlanmış borsalarda yapılır.

“(Değişiklik Sonrası 15/3/2025 Tarihinden Geçerli) (7) Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş bankalar ve aracı kurumlarca, dövize ve kıymetli madene dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil sermaye piyasası mevzuatına göre düzenlenmiş her türlü türev araçların alım satımı, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde yapılır.

(Değişmeden Önceki Metin) (8) Döviz transferinin bankalardan yapılması kaydıyla yurt dışından vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçlarının alım satımı Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş yurt içinde veya yurt dışında bulunan aracı kuruluşlar aracılığıyla yapılır.

“(Değişiklik Sonrası 15/3/2025 Tarihinden Geçerli) (8) Bedel transferinin bankalardan yapılması kaydıyla yurt dışından vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçların alım satımı Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş bankalar ve aracı kurumlar aracılığıyla yapılır. Ancak, Türkiye’deki yerleşik kişilere yönelik tanıtım, reklam ve pazarlama gibi faaliyetlerde bulunulmaması şartıyla, Türkiye’de yerleşik kişilerin tamamen kendi inisiyatifleri doğrultusunda, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlar ile yaptıkları türev işlemlerin bankalar ve aracı kurumlar vasıtasıyla yapılması zorunlu olmamakla birlikte, söz konusu işlemlere ilişkin bedel transferlerinin bankalar aracılığıyla yapılması zorunludur.

(Değişmeden Önceki Metin) (9) Kaldıraçlı işlemler ve kaldıraçlı işlemlerle aynı hükümlere tabi olduğu belirlenen türev araç işlemleri Türkiye'de yerleşik kişilerce yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar aracılığıyla yapılabilir.

“(Değişiklik Sonrası 15/3/2025 Tarihinden Geçerli) (9) Kaldıraçlı işlemler ve kaldıraçlı işlemlerle aynı hükümlere tabi olduğu belirlenen türev araç işlemleri Türkiye’de yerleşik kişilerce yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar aracılığıyla yapılabilir. Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar haricindeki kişilerce bu işlemlere aracılık edilemez ve bu işlemler ile ilgili olarak yurt dışına transfer yapılamaz. Bu işlemlerin önlenmesi konusunda 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca faaliyet gösteren bankalar ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun uyarınca faaliyet gösteren ödeme ve elektronik para kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Tedbirlerin alınması hususunda Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, yetki alanları çerçevesinde uhdelerinde bulunan her türlü bilgiyi talepleri halinde birbirlerine doğrudan ya da oluşturulan sistem vasıtasıyla sağlar. Bu fıkra hükmüne aykırı işlemlerin tespit edilmesi halinde Bakanlığa bildirimde bulunulur.”

• 4- Bankalara İşlenmemiş Kıymetli Madenler İle Basılı Kıymetli Madenleri Yurt İçinde Alım Satım Yapma Yetkisi Verildi:

32 Sayılı Karar’ın “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyalar” Başlıklı 7’inci Maddesinin Dördüncü Fıkrasının “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların yurt içinde alım satımı aşağıdaki esaslar dâhilinde gerçekleştirilir:” başlıklı (b) Bendine “bankalar” ibaresi Eklenmiştir:

b) Yurt içinde kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, yalnızca “bankalar” Bakanlıkça faaliyet izni verilen rafineriler, kıymetli madenler aracı kuruluşları ve yetkili müesseseler ile 14/4/2021 tarihli ve 31454 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kuyum Ticareti Hakkında Yönetmelikte tanımlanan ve söz konusu Yönetmelik kapsamında Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmeleri tarafından standart işlenmemiş kıymetli madenler ile basılı kıymetli madenlerin alım satımı yapılabilir.

• 5- Türkiye’de Yerleşik Gerçek Kişilere (Ticaretini Yapanlar Hariç) “Çekili Kıymetli Maden” Satışı Yapılması Yasaklandı:

32 Sayılı Karar’ın “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyalar” Başlıklı 7’inci Maddesinin Dördüncü Fıkrasının “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların yurt içinde alım satımı aşağıdaki esaslar dâhilinde gerçekleştirilir:” Bölümüne Aşağıdaki (d) Bendi Eklenmiştir:

“d) Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmeleri ve vergi levhasında kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal ettiği belirtilen Türkiye’de yerleşik gerçek kişiler haricindeki Türkiye’de yerleşik gerçek kişilere çekili kıymetli madenlerin satışı yapılamaz.”

• 6- Türkiye’de Yerleşik Kişilere Bankalardan İşlenmemiş Veya Basılı Kıymetli Maden Alıp Satma İmkanı Verildi:

 32 Sayılı Karar’ın “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyalar” Başlıklı 7’inci Maddesinin Dördüncü Fıkrasının “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların yurt içinde alım satımı aşağıdaki esaslar dâhilinde gerçekleştirilir:” Bölümünün Değişiklik Öncesi (d ve e) Bentlerine Aşağıdaki Şekilde “bankalar” İbaresi Eklenmiştir:

“d) Türkiye'de yerleşik kişilerin Bakanlıkça faaliyet izni verilen rafineriler ile Borsa İstanbul A.Ş. tarafından yayımlanan Rafineriler Listesinde yer alan dışarıda yerleşik rafinerilerce veya Darphane tarafından üretilmiş standart işlenmemiş kıymetli madenleri “bankalar” Bakanlıkça faaliyet izni verilen rafineriler, kıymetli madenler aracı kuruluşları ve yetkili müesseseler ile Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmelerinden almaları ve bunlara satmaları serbesttir.

e) Türkiye'de yerleşik kişilerin Bakanlıkça faaliyet izni verilen rafineriler ile Darphane tarafından üretilen basılı kıymetli madenleri “bankalar” Bakanlıkça faaliyet izni verilen rafineriler, kıymetli madenler aracı kuruluşları ve yetkili müesseseler ile Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmelerinden almaları ve bunlara satmaları serbesttir.”

• 7- Basılı ve Çekili Kıymetli Madenlerin Alım Satımı Sınırlandırıldı:

32 Sayılı Karar’ın “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyalar” Başlıklı 7’inci Maddesinin Dördüncü Fıkrasının “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların yurt içinde alım satımı aşağıdaki esaslar dâhilinde gerçekleştirilir:” Bölümünün Değişiklik Öncesi (f) Bendine Aşağıdaki Şekilde “ve çekili” İbaresi Eklenmiştir:

“f) Basılı “ve çekili” kıymetli madenler dışında kalan işlenmiş kıymetli madenlerin, kıymetli taşlar ve eşyaların yurt içinde alım ve satımı serbesttir”

• 8- Çekili Kıymetli Madenlerle İlgili Usul ve Esasları Belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı Yetkili Kılındı:

32 Sayılı Karar’ın “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyalar” Başlıklı 7’inci Maddesinin Yedinci Fıkrasına Aşağıdaki (g) Bendi Eklenmiştir:

“Yurt içinde alınıp satılabilecek çekili kıymetli madenlerin nitelikleri ile yurt içinde alım satımına ilişkin usul, esas ve istisnaları belirlemeye ve gerekli göreceği tedbirleri almaya,"

Hazine ve Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir.

• 9- Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri Dahil Her Türlü Türev Araçlarının Alım Satımı Belirlenen Usul ve Esaslara Göre Yapılabilecek:

32 Sayılı Kararın ‘Menkul Kıymetler’ Başlıklı 15’inci Maddesine Aşağıdaki (5) Numaralı Fıkra Eklenmiştir:

“(5) Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçlarının alım satımı, bu Kararın 6 ncı maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca yapılır.”

Yukarıdaki 4’üncü maddede Kararın 6’ncı maddesinin değişen sekizinci fıkrasına yer verilmiştir.

• 10- 32 Sayılı Kararın ‘Gayrinakdi Krediler, Garanti Ve Kefaletler” Başlıklı 18’inci Maddesinin Birinci ve İkinci Fıkralarında Yer Alan “kişilere” İbareleri “kişileri” Olarak Aşağıdaki Şekilde Değiştirilmiştir:

“Türkiye'de yerleşik kişilerin; yurt dışından gayri nakdi kredi, garanti ve kefalet sağlamaları ile Türkiye'de ve dışarıda yerleşik kişiler lehine dışarıda yerleşik kişilere “kişileri” muhatap teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri serbesttir. 

Bankaların; dışarıda yerleşik kişiler lehine Türkiye'de yerleşik kişilere muhatap, yurt içinde açılacak uluslararası ihalelerle ilgili olarak Türkiye'de yerleşik kişiler lehine Türkiye'de yerleşik kişilere “kişileri” muhatap, döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri serbesttir.”

• 11- Muhatap Döviz Veya Kıymetli Maden Cinsinden Garanti Ve Kefalet Verilmesi Serbest Hale Getirildi:

32 Sayılı Kararın ‘Gayrinakdi Krediler, Garanti Ve Kefaletler” Başlıklı 18’inci Maddesinin Fıkraları Numaralandırılmış Olup, Aşağıdaki (4) Numaralı Fıkra Eklenmiştir:

“(4) Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt içinden temin edilen döviz veya kıymetli maden cinsinden kredilerin teminatı olarak, kredi kullananların Türkiye’de yerleşik grup şirketleri veya paylarına doğrudan sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortakları tarafından, bu krediler için Türkiye’de yerleşik banka ve finansal kurumları muhatap döviz veya kıymetli maden cinsinden garanti ve kefalet verilmesi serbesttir.”

• 12- Altın Dışında Kalan Kıymetli Madenler İçin Depo Hesabı Açılabilecek:

32 Sayılı Kararın “Döviz Tevdiat ve Altın Depo Hesapları” Başlıklı 19’uncu Maddesinin Fıkraları Numaralandırılmış Olup, “altın” İbaresi “kıymetli maden” Şeklinde, “tesbit” İbaresi “tespit” şeklinde, “altının” İbaresi “kıymetli madenin” Şeklinde Değiştirilmiştir:

“Merkez Bankası ve bankalar, Türkiye'de ve yurt dışında yerleşik kişiler adına döviz tevdiat hesapları ve altın “kıymetli maden” depo hesapları açabilirler. Bu hesaplar üzerinde sahipleri serbestçe tasarrufta bulunabilirler. Bu hesaplara ait faizler banka ve hesap sahibi arasında serbestçe tesbit “tespit” edilir. Anapara ve faizlerin transferleri ile altının “kıymetli madenin” iadesi bankalarca kendi kaynaklarından karşılanır.”

• 13- Kıymetli Maden Depo Hesaplarında Fiziki Teslimat Olmaksızın Yapılan Alım Satım İşlemleri “Kambiyo İşlemi” Kapsamına Alındı:

32 Sayılı Kararın “Döviz Tevdiat ve Altın Depo Hesapları” Başlıklı 19’uncu Maddesine Aşağıdaki (3) Numaralı Fıkra Eklenmiştir:

“(3) Kıymetli maden depo hesaplarında fiziki teslimat olmaksızın yapılan alım satım işlemleri kambiyo işlemi sayılır”

Bu değişiklik, yayımı tarihini takip eden ikinci gün yürürlüğe girecektir. 15 Mart tarihinde yayımlandığı için, takip eden ikinci gün olan 17 Mart tarihinde yürürlüğe girecektir.

Saygılarımızla.