7440 Sayılı Kanun Kapsamında Kurumlar V. Mükelleflerinin 31.12.2022 Tarihi İtibariyle Kayıtlarda Yer Aldığı Hâlde İşletmede Mevcut Olmayan Kasa Mevcudu Ve Ortaklardan Alacakların Beyanı
I- GİRİŞ:
7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası hükmü ile bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerine, 31.12.2022 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini bu Kanunun yayınlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın son iş günü olan 31.05.2023 tarihine kadar(bu tarih dahil) vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı verilmiştir.
1 Seri No’lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İlişkin 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği 25.03.2023 tarih ve 32143 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olup, konu ile ilgili olarak söz konusu tebliğde yapılan açıklamalar aşağıdaki gibidir.
II- KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE BULUNMAYAN KASA MEVCUDU:
Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2022 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarının “100 Kasa” hesabında görüldüğü halde fiilen kasada bulunmayan tutarı 31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dahil) kadar vergi dairelerine ayrı bir beyanname (Tebliğ eki:22) ile beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir.
İlgili beyannamenin kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda göndermek zorunda olan mükellefler tarafından 340 ve 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur. Elektronik ortamda beyanname ve bildirim verme zorunluluğu bulunmayanlarca, söz konusu beyan kurumlar vergisi mükellefiyeti yönünden bağlı olunan vergi dairelerine kağıt ortamında yapılabilecektir.
Söz konusu beyan sonucunda aşağıdaki esaslara göre kayıtlar düzeltebilecektir.
Vergisel Yükümlülükler ve Muhasebe Kayıtları:
31.12.2022 tarihli bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları düzeltmek için beyanda bulunan mükellefler, beyan edilen tutarlar üzerinden % 3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi sonuna (31.05.2023 tarihine) kadar ödeyeceklerdir. Bu süre içerisinde ödenmeyen bu vergiler 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme zammıyla birlikte takip edilecektir.
Konu ile ilgili olarak tebliğde yer alan örnekler aşağıdaki gibidir.
Örnek - (A) A.Ş.’nin 31/12/2022 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançosunda kasa hesabında 1.200.000 TL görülmekle birlikte fiilen kasada bulunmayan tutar 1.160.000 TL’dir. Şirketin dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 27/4/2023 tarihi itibarıyla kasa hesabını mevcudu 1.600.000 TL olarak görülmektedir.
Anılan mükellef, her ne kadar beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 1.600.000 TL olsa da, 31.12.2022 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu içinde fiilen kasada bulunmayan tutarları esas alacak, bu tutarın 1.160.000 TL olması nedeniyle, bu tutarı beyan edecek ve beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi sonuna (31.05.2023 tarihine) kadar ödeyecektir.
Bu çerçevede;
Beyan tutarı :.................................................. 1.160.000 TL
Hesaplanan vergi:....................... (1.160.000 x %3=) 34.800 TL
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır.
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa hesabından düşülmesi:
___________________________ 27/04/2023 _____________________
689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar 1.160.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
100 Kasa 1.160.000 TL
______________________________ / ___________________________
- Verginin hesaplanması (beyan edilen tutarlar üzerinden % 3 oranında):
___________________________ 27/04/2023 ______________________
689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar 34.800 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar 34.800 TL
______________________________ / ____________________________
Örnek - (K) A.Ş.’nin, 31/12/2022 tarihi itibarıyla düzenlediği bilançosunda kasa hesabında 1.600.000 TL görülmekte olup dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 20/3/2023 tarihi itibarıyla kasa mevcudu 880.000 TL’dir.
Anılan mükellef, her ne kadar, 31/12/2022 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu 1.600.000 TL olsa da beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 880.000 TL olduğundan, fiilen kasada bulunmayan kısım esas alınmak suretiyle en fazla bu tutar (880.000 TL) kadar beyanda bulunabilecektir.
Bu tutarın 800.000 TL'lik kısmının kasada fiilen bulunmadığı varsayıldığında beyan edilecek tutar ve üzerinden hesaplanacak vergi aşağıdaki gibi olacaktır.
Bu tutarın 400.000 TL'lİk kısmının kasada fiilen bulunmadığı varsayıldığında beyan edilecek tutar ve üzerinden hesaplanacak vergi aşağıdaki gibi olacaktır.
Beyan tutarı :................................ 800.000 TL
Hesaplanan vergi:..................... (800.000 x %3=) 24.000 TL
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır.
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa hesabından düşülmesi:
___________________________ 20.03.2023 _____________________
689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar 800.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
100 Kasa 800.000 TL
______________________________ / ___________________________
-Verginin hesaplanması (beyan edilen tutarlar üzerinden % 3 oranında):
___________________________ 20.03.2023 ______________________
689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar 24.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar 24.000 TL
______________________________ / ____________________________
Bu madde kapsamında beyan edilen kasa mevcutlarının dileyen mükelleflerce “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde yer alan “ 296 Geçici Hesap” hesapta izlenmesi de mümkündür. Söz konusu geçici hesapta izlenen tutar herhangi bir şekilde kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacaktır.
Öte yandan, mükelleflerce kâr dağıtımı yapılması hâlinde, ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari kar tutarı, 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında beyan edilen ve "689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar" hesabı altında muhasebeleştirilen kasa düzeltme tutarları dikkate alınmaksızın tespit olunacaktır.
III- KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN ORTAKLARDAN ALACAKLAR İLE ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABINDA İZLENMESİ GEREKİRKEN BAŞKA HESAPLARDA İZLENEN ALACAKLAR:
Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2022 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan;
- İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını,
- Ortaklarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini,
31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dahil) kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir. (Tebliğ eki:22)
Düzeltme uygulamasında, ortaklardan net alacak tutarlarıyla ilgili olmakla beraber başka hesaplarda takip edilen tutarların da dikkate alınması mümkündür.
Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uyarınca verilmesi gereken ve elektronik ortamda gönderilebilen beyannamenin, kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda göndermek zorunda olan mükellefler tarafından 340 ve 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur. Elektronik ortamda beyanname ve bildirim verme zorunluluğu bulunmayanlarca, söz konusu beyan kurumlar vergisi mükellefiyeti yönünden bağlı olunan vergi dairelerine kağıt ortamında yapılabilecektir.
İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarının belirlenmesinde, başka hesaplarda takip edilen tutarlar da dikkate alınarak tek düzen hesap planında yer alan "131. Ortaklardan Alacaklar" ve "231. Ortaklardan Alacaklar" toplamından "331. Ortaklara Borçlar" ve "431. Ortaklara Borçlar" toplamının çıkarılması sonucunda kalan net tutar esas alınacaktır.
Söz konusu beyan sonucunda aşağıdaki esaslara göre kayıtlar düzeltilebilecektir.
Vergisel Yükümlülükler ve Muhasebe Kayıtları:
31.12.2022 tarihli bilançolarında görülmekle birlikte işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan tutarları düzeltmek için beyanda bulunan mükellefler, beyan edilen tutarlar üzerinden % 3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi sonuna (31.05.2023 tarihine) kadar ödeyeceklerdir. Bu süre içerisinde ödenmeyen bu vergiler 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme zammıyla birlikte takip edilecektir.
Konu ile ilgili olarak tebliğde yer alan örnekler aşağıdaki gibidir.
Örnek- (C) A.Ş.’nin, 31.12.2022 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları, bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibi olup, beyan tarihi olan 20.04.2023 tarihi itibarıyla bu tutarların değişmediği varsayılmıştır. Ayrıca, mükellef kurumun ortaklardan alacaklar hesabında izlenmesi gerekirken “136. Diğer Çeşitli Alacaklar” hesabında izlediği 400.000 TL bulunmaktadır.
- 136. Diğer Çeşitli Alacaklar hesabı ............. 400.000 TL
- 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı ............ 800.000 TL
- 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı ............ 600.000 TL
- 331. Ortaklara Borçlar hesabı .....................(680.000) TL
- 431. Ortaklara Borçlar hesabı .................... (480.000) TL
Bu çerçevede; Beyan tutarı :[400.000+(800.000+600.000)-(680.000+480.000) =] 640.000 TL
Hesaplanan vergi: .......................................................... (640.000 x %3=) 19.200 TL
Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan etmesi hâlinde beyan edilen bu tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir.
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakların düşülmesi:
___________________________ 20.04.2023 _____________________
689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar 640.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 400.000 TL
131 Ortaklardan Alacaklar 120.000 TL
231 Ortaklardan Alacaklar 120.000 TL
______________________________ / ____________________________
-Verginin hesaplanması (beyan edilen tutarlar üzerinden % 3 oranında):
___________________________ 20.04.2023 ______________________
689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar 19.200 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar 19.200 TL
______________________________ / ____________________________
Bu madde kapsamında beyan edilen ortaklardan net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerin, dileyen mükelleflerce “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde yer alan “ 296 Geçici Hesap” hesabında izlenmesi de mümkündür. Söz konusu geçici hesapta izlenen tutarın herhangi bir şekilde kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacağı tabiidir.
Örnek- (Y) Limited şirketinin, 31.12.2022 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibidir.
- 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı .................................................................. 1.600.000 TL
- 431. Ortaklara Borçlar hesabı ....................................................................... (640.000) TL
Beyan tarihi itibarıyla ise ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları şu şekildedir.
- 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı ................................................................... 400.000 TL
- 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı ................................................................... 1.440.000 TL
- 331. Ortaklara Borçlar hesabı ......................................................................... (800.000) TL
Bu çerçevede, beyan tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı;
[(400.000 + 1.440.000) - (800.000) =] 1.040.000 TL olsa da 31.12.2022 tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı; (1.600.000 - 640.000 =) 960.000 TL’dir.
Buna göre;
Beyan tutarı : ........................................................ (1.600.000 - 640.000 = ) 9600.000 TL
Hesaplanan vergi: ..............................................................(960.000 x %3 = ) 28.800 TL olacaktır.
Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan etmesi hâlinde beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir.
Öte yandan, (Y) Limited şirketinin 31.12.2022 tarihli bilançosundaki "231. Ortaklardan Alacaklar" hesabında görülen tutarın 400.000 TL’lik kısmı dönemsellik ilkesi uyarınca "131. Ortaklardan Alacaklar" hesabına aktarılmıştır.
Mükellef, bu beyanıyla ilgili muhasebe kayıtlarını yaparken düzeltmeden kaynaklanan işlemler nedeniyle “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde bir geçici hesap oluşturma tercihinde bulunmuştur.
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakların düşülmesi:
_____________________________ / ________________________________
296 GEÇİCİ HESAP 960.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md. uyarınca düzeltme hesabı)
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 400.000 TL
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 560.000 TL
_____________________________ / ________________________________
-Verginin hesaplanması (beyan edilen tutarlar üzerinden % 3 oranında):
_____________________________ / ________________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 28.800 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 28.800 TL
_____________________________ / ________________________________
Öte yandan, mükelleflerce kâr dağıtımı yapılması hâlinde, ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari kar tutarı, 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında beyan edilen ve "689. Diğer Olağandı Gider ve Zararlar" hesabı altında muhasebeleştirilen tutarlar dikkate alınmaksızın tespit olunacaktır.
IV- ESAS ALINACAK BİLANÇO:
Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında beyanda bulunacak mükelleflerin, kurumlar vergisi beyannamesi ekinde vermiş oldukları 31.12.2022 tarihli bilançolarını dikkate almaları gerekmektedir.
Özel hesap dönemi kullanan mükellefler ise 2022 yılı içerisinde sona eren hesap dönemlerine ilişkin olarak vermiş oldukları kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan bilançolarını esas alacaklardır.
Dolayısıyla, mükelleflerin kanuni süresinden sonra verdikleri düzeltme beyannamelerinin ekinde yer alan bilançoları dikkate alınmayacaktır.
V- DİĞER HUSUSLAR:
- 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecektir.
- Bu kapsamda beyan edilen tutarlar ile ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir.
- Kurumlar vergisi mükelleflerince 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uyarınca, yapılan beyanla ilgili olarak söz konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine yönelik ilave bir tarhiyat yapılmayacaktır.
- Tam tasdik sözleşmesi çerçevesinde daha önceki dönemlerine ilişkin rapor düzenlenmiş bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi hükmünden yararlanmaları hâlinde, raporu düzenleyen yeminli mali müşavirlerin bu işlemlerle sınırlı olarak sorumluluğu aranmayacaktır.
1 Seri No’lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İlişkin 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği’ne aşağıdaki bağlantı yolu ile ulaşabilirsiniz.
-Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 1)
Saygılarımızla
.jpg)